Şamaxı r-nunun ərazisi geoloji keçmişinə görə çox qədim və maraqlıdır. Özünün mürəkkəb fiziki-coğrafi şəraitini, relyefi, mühiti, bitki örtüyü və heyvanlar aləmi ilə fərqlənir. Burada yaşayan heyvanların müxtəlifliyi, rəngarəngliyi, çoxsaylı qruplara mənsub olması məhz yuxarıdakı amillərlə əlaqədardır.

Azərbaycan xalçaları içərisində Şirvan qrupunun özünəməxsus yeri vardır. Şirvan əhalisinin ev məişətinin zəruri hissəsi olan xalçalar əsrlər boyu mənzillərin bədii tərtibatında başlıca yer tutmuşdur. Burada digər xalq sənət sahələri kimi xalçaçılıq da bədii-texnoloji baxımdan müxtəlif inkişaf mərhələləri keçmişdir.

“Şirvan ədəbi mühiti”- dedikdə, onu əlahiddə bir ada kimi deyil, Şimallı-Cənublu Ümumazərbaycan kontekstində, özünəməxsus keyfiyyətləri üzə çıxarmaq istəmişik. Şirvan tarix boyu özünün Söz sərvətilə tanınıb. Bütün sənətlərdə olduğu kimi, ədəbiyyatda da peşəkar və həvəskar səviyyələri var. Peşəkar dedikdə, heç də, işi-peşəsi ancaq yazmaq olan adamları yox, sözə həssas, yaradıcılıq qüdrəti uca olan sənətkarları düşünürük. Biz, şeirinin cövhərində elm və irfan olmayan, ancaq maddi dünyanın həzz və iztirablarını korşalmış naşı qələmiylə yazan həvəskar səviyyəli şairləri 1000 illik ədəbi mühiti ehtiva edən bu kiçik həcmli icmalda xatırlatmamağa çalışdıq. Şirvan ərazicə o qədər geniş olmasa da, dünyaya verdiyi ruh və fikir nəhənglərinin sayı və keyfiyyətinə görə lider olaraq qalır. Yetirdiyi dahi şairlər baxımından, söz sərrafları, Şamaxını ancaq İranın Şiraz vilayətilə müqayisə edirlər. İsalamdanqabaqkı dövrlərdə Şamaxının ədəbi mühiti haqqında hələ ki, söz demək üçün əldə tutarlı faktlar yoxdur. Arxeoloji asari-əntiqə burada antik dövrdə və ilk orta əsrlərdə ticarətin və sənətkarlığın, bir sözlə, iqtisadi vəziyyətin yüksək səviyyəsindən xəbər verir. Təkcə bu fakt, Şamaxıda o vaxtlar söz və saz sənəti bazasının olduğu fikrini demək üçün kifayət edər.

Qafqaz, o cümlədən Azərbaycan ərazisi Alp-Himalay qırışıqlıq sisteminin tərkib hissələrindən biri olub, Avrasiya və Ərəbistan tektonik plitələrinin kolliziya (toqquşma) təmas zonasında yerləşir və kifayət qədər yüksək seysmik aktivliklə səciyyələnir. Azərbaycan ərazisində dəfələrlə böyük dağıntı və insan itkilərilə müşayiət olunan güclü zəlzələlər baş vermişdir. Azərbaycanda baş vermiş ən güclü zəlzələlər haqqında ilk məlumatlara əlyazmalar, salnamələr və səyahət qeydlərində rast gəlinir.