(Yeni üsul) – Azərbaycanda 19 əsrin sonları – 20 əsrin əvvəllərində yaranmış, məktəb və mədrəsələrdə tətbiq edilən yeni tədris üsulu, mütərəqqi pedaqoji cərəyan. Üsuli-cədid məktəblərində dərslər ana dilində keçirilir, rus dili müstəqil fənn kimi tədris edilirdi. Planına ümumtəhsil xarakterli fənlər, dünyəvi biliklər daxil edilirdi. Əlifba təlimi yeni (sövti) üsulda aparılırdı.

Bu məktəblərdə şagirdlər biliyi yaxşı mənimsəyir, təlimin tərbiyəvi xarakteri yüksəlirdi. Üsuli-cədid məktəblərində dövrün qabaqcıl ziyalıları dərs deyirdilər. Azərbaycanda ilk üsuli-cədid məktəbləri S.Ə.Şirvani tərəfindən Şamaxıda (1870), M.T.Sidqi tərəfindən Ordubad (1892) və Naxçıvanda (təxm. 1894), M.M.Nəvvab tərəfindən Şuşada (təxm. 1895), M.İ.Qasir tərəfindən Lənkəranda (təxm.1896) açılmışdır. Qaragüruhçular üsuli-cədid məktəblərini pisləmiş, onu “kafir məktəbi” adlandırmış, tərəfdarlarını təhqir və təqib etmişlər. M.Ə.Sabir üsuli-cədid əleyhdarlarını kəskin satira atəşinə tutmuşdur.

Əd.: ASE, IX c., Bakı, 1986, s. 497