(29.4.1810, Sankt-Peterburq – 30.1.1893, Şatelro, Fransa) – rus rəssamı, incəsənət tədqiqatçısı. Romada K.P.Bryullovdan dərs almışdır. Peterburq Rəssamlıq Akademiyasının prezidenti olmuşdur (1859-72). Qafqazda hərbi xidmətdə olarkən (1840-50) burada yaşayan xalqların məişətinə aid tablolar, həmçinin portret, mənzərə rəsmləri və batal səhnələri çəkmişdir.

İlk orta əsr abidəsi. Şamaxı r-on mərkəzindən 25 km aralıda, Saxsılı taxta yaşayış yerinin şərqində yerləşir. Sahəsi təqribən 15 hektara yaxındır. Abidənin şərq tərəfində Taxtalar adlanan əkin sahəsi, şimalda Qızılca dağlarının otlaq sahələri, qərbində Əpci dərəsi, cənubunda isə Pirəbağdad adlı orta əsr türbəsi yerləşir. Əpci çayı abidənin ərazisindən keçir. Pirəbağdad türbəsinin yaxınlığında “Təpə dibi” adlı hündür bir yer vardır. Bu təpənin uçmuş hissəsinin kəsiyindən ilk orta əsrlərə aid saxsı məmulatı aşkar olunmuşdur.

İlk orta əsr abidəsi. Şamaxı rayon mərkəzindən 25 km cənub-şərqdə eyni adlı kəndin mərkəzində yerləşir. Abidə 5 hektar sahəyə malikdir. Mülayim iqlim zonasında yerləşən Quşçu kəndi ərazisində kənd təsərrüfatı və sənətkarlığın bütün sahələrinin inkişaf etdirilməsi üçün əlverişli şərait vardır. Bu zəmin ta qədim zamanlardan insanların Quşçu ərazisində məskunlaşmasına səbəb olmuşdur. Quşçu kəndi ərazisində müxtəlif tipli arxeoloji abidələr – Daş qutu qəbirləri və Qalacıq müdafiə ictehkamı qeydə alınıb tədqiqat işi aparılmışdı. Əldə edilmiş arxeoloji materialların əksəriyyəti keramika məmulatından ibarətdir.

Məhəmməd Məşhədi Hüseyn oğlu (1851, Şamaxı ş. – 1876, Şamaxı ş.) – şair. Mədrəsədə oxumuş, ərəb və fars dillərinə yiyələnmişdir. Gözəl təbi, bədahətən şeir demək istedadı olmuşdur. “Beyt üs-səfa” məclisinin üzvləri arasında böyük hörmətə malik idi. Hətta bəzi müəlliflər şeir məclisinin onun evində keçirildiyini iddia edirlər.

Yunus ibn Mənsur ibn İbrahim (? – 1258) – Şamaxıda doğulmuş müqayisəli qrammatika üzrə məşhur alim. Onomastika sahəsində əsərlərin müəllifi olmuşdur. Fəlsəfədən dərs deməsi də məlumdur. Şirvan “elmi-ədəb”in yetişdirməsi kimi məşhurlaşdığından, Bağdaddakı tanınmış “Nizamiyyə” mədrəsəsinə dərs deməyə dəvət olunmuşdur.

(22.11.1922, Bakı – 1992, Bakı) – Sovet İttifaqı Qəhrəmanı (23.2.1945), qvardiya polkovniki. 1941 ildə Sovet Ordusuna çağırılmışdır. Stalinqrad hərbi təyyarəçilik məktəbini bitirmişdir. Böyük Vətən müharibəsində Oryol, Bryansk, Belorusiya, Pribaltika və Şərqi Prussiyanın azad edilməsində igidlik göstərmiş, Berlinədək döyüş yolu keçmişdir.

(20.8.1923, Şamaxı ş. – 2010, Moskva) – İkinci Dünya müharibəsinin qəhrəmanı, filologiya elmləri namizədi (1965). 1940 ildə Moskva Dövlət Teatr Sənəti İnstitutuna daxil olmuşdur. Müharibənin ilk günlərində könüllü cəbhəyə getmiş, Şimal-Qərb cəbhəsində vuruşan 3-cü Moskva kommunist diviziyasında snayper olmuşdur.

1804 il Nizamnamәsinә әsasәn Rusiyanın quberniya vә qəza şәhәrlәrindә gimnaziyaya şagirdlәr hazırlamaq mәqsәdi ilә açılmış yüksәk tipli ibtidai mәktәblәr. 1828 ilәdәk ikiillik, sonra üçillik olmuşdur. İlahiyyat, rus dilinin qrammatikası (әhalisi başqa dildә danışan yerlәrdә hәm dә yerli dilin qrammatikası), hesab, hәndәsә, coğrafiya, tarix, hüsnxәt, rәsm vә rәsmxәt fәnlәri keçilirdi. Azәrbaycanda Qəza məktəbləri 1830 ildә yaradılmışdı.

Al-əlvan ipək parça. Əsasən, Şərq olkələrində geniş isteһsal olunurdu. 14-19 əsrlərdə Azərbaycanda (Şamaxı, Gəncə, Basqal və s.) yayılmışdı. İki növü vardı: yüngül, zərif növü, bursa ağır növü tafta adlanırdı. Keçmişdə Azərbaycanda gəlinlik paltarı qanovuzdan da tikilirdi. Qanovuzun xalq arasında “şaһi”, “ördәkboynu”, “sәһәr – axşam”, “al-yaşıl” və s. adlarına tәsadüf olunur. Hazırda, əsasən, Orta Asiyada isteһsal olunur. Qanovuzdan yorğanüzü, xalat tikilir, çarşab, boğça və s. kimi istifadə edilir.

Mis qabların pas atmaması üçün qalaylanması ilə əlaqədar peşə sahәsi. Qalayçılar paxırlanmış mis qabları kürәdә qızdırdıqdan sonra naşatır tozu (ammonium- xlorid) ilə sürtüb üstündәn qalay çәkirdilər. Qalayçılıq xüsusilә Dağıstanda, hәmçinin Azərbaycanda (Bakı, Quba, Şәki, Gəncə, Naxçıvan, Şamaxı və Lahıcda) geniş yayılmışdı. Azərbaycanın bəzi şәhәr və rayonlarında indi də qalayçı emalatxanaları var.