Azərbaycanın ən qədim mədəniyyət, elm, incəsənət və dini mərkəzlərindən biri olan Şamaxı irfan sahibləri, müqəddəs məkanların vətənidir. Şirvanşahlar dövlətinə paytaxt olmuş zəngin mədəniyyətə malik bu müqəddəs diyar haqqında görkəmli yazıçı Y.V. Çəmənzəminli belə yazır: “Şirvan ötədən bəri möcüzələr və əfsanələr mərkəzi kimi tanınmışdır”. İslamiyyətin gəlişindən sonra da Şamaxının zəngin elmi, dini və mədəni mərkəzə çevrilməsi təbii və qanunauyğundur. Şamaxı Azərbaycan mədəniyyətinin və elminin intibah dövrü sayılan 11-12 əsrlərdə əsl elm məbədinə çevrilmişdi.

Qobustan şəhəri yaxınlığında orta əsr Şirvan-Abşeron memarlığına aid türbə. Abidə xalq arasında “Diribaba piri” adlanır. Türbə 1402 ildə qayada oyulmuş mağarada əhəngdaşıdan tikilmişdir.Türbənin cənuba baxan bir fasadı vardır; o biri tərəfləri isə qayanın içindədir. İki mərtəbəlidir.

İlk orta əsr abidəsi. Şamaxı rayon mərkəzindən 15 km cənub-şərqdə, Gümüşlü yaşayış yerindən 800 m aralıda yerləşir. Yaşayış yeri şimal tərəfdən Çarhan, qərb istiqamətində Nüydü kəndləri, cənubdan Ləngəbiz sıra dağlarının şimal aşırımları, şərqdən isə müasir Dağ Bağırlı kəndi ilə həmsərhəddir.

(Düma ata) (24.7.1802, Viller Kope, En departamenti – 5.1.1870, Pyüş, Aşağı Sena departamenti) – fransız yazıçısı. Ədəbi irsi zəngindir (300-ə yaxın əsər). Yaradıcılığa 1825 ildə dramaturq kimi başlamışdır. “III Henrix və onun sarayı” (1829), “Antoni” (1831), “Hel qülləsi” (1832), “Kin” (1836) pyesləri romantik teatr tarixində mühüm yer tutur.

Şamaxı və Qobustan rayonları sərhədində, hər iki rayonun ərazisinə məxsus dağ. Çigil çayla Qozlu çayın arasında yerləşir (Suayrıcıda hün. 1238 m.). Duzan dağın adını təşkil edən “duz” və “an” birləşməsindən ibarət söz ilk baxışdan “duz” və “an” olan yer kimi (yəni duz olan dağ) anılmalıdır. Lakin Duzan dağın ərazisini nəzərdən keçirdikdə bura yaylavari düzən sahədir. Duzan ərazisi ona görə də əkin yeri kimi Qızmeydan və Hilmilli kəndlərinə məxsusdur. Rus dilli əhalinin bu ərazidə (19 əsrin) yerləşdirilməsindən sonra Düzən adlandırılan sahə rusların tələffüzünə uyğun olaraq, Duzan şəklinə düşmüşdür. Dağın adında relyefin xüsusiyyəti əksini tapmışdır.

Əd.: N.Bəndəliyev “Dağlıq Şirvanın toponimləri”, Bakı, “Elm”, 2009, s.200